PEQUENOS ANACOS DE HISTORIA

SEMENTAL DA  RAZA RUBIA GALEGA

Nas últimas datas veño de facer un descubrimento que me pon o alcance da man información que ata agora pensaba que so estaba ó alcance de uns poucos. Este descubrimento ven propiciado pola combinación de dous feitos, por unha banda numerosos organismos están a dixitalizar tódolos seus fondos bibliográficos, hemerotecas, cartografías, arquivos … e estanos a publicar na rede,  e por outra banda a tecnoloxía OCR (recoñecemento óptico de carácteres) permite recoñecer e procesar o texto escrito incluído nestes documentos e facilitar así a súa xestión. ¿Qué ven a significar isto? Que cantidades inxentes de información ata agora só accesible e interpretable para uns poucos (porque por razóns de conservación, para acceder á maior parte de estos fondos había que facelo previa autorización, tomando as medidas de seguridade oportunas,  e ademais porque se  precisaban certos coñecementos previos e de horas e horas de estudio para sacar algo en limpo), agora permítenos  desde a propia casa, e sen necesidade de ser un experto, facer búsquedas dirixidas mediante filtros, palabras clave etc. do mesmo xeito que se busca información en google, e obtendo resultados de maneira inmediata.

Algunhas das hemerotecas e arquivos virtuais que comento aínda son recentes e están comezando a xerarse, pero xa existe unha base documental ampla onde curiosear. Dúas das que mais me chamaron a atención, seguramente pola proximidade  dos documentos que a forman,  son Galiciana que é a Biblioteca Dixital de Galicia impulsada pola Consellería de Cultura e a Fundación Cidade da Cultura e a Hemeroteca da Real Academia Galega . Existen moitas mais, tanto de carácter local como máis xerais, aínda que non todas dispoñen do formato OCR en tódolos seus documentos, o cal dificulta en enormemente as búsquedas.

Nin son historiador, nin periodista nin tampouco o pretendo, pero teño que recoñecer que sinto certa emoción o ler cousas que fai anos que ninguén leu, saber de xente da que xa ninguén se recorda ou descubrir pequenos anacos de historia,  que non por pequenos deixan de ser importantes e incluso determinantes para entender o que somos hoxe.

"PAZO DE CODESEDA"

Nunha desta busquedas atopei un documento que me chamou a atención pola súa proximidade e pola súa vixencia plena a pesar de ser publicado hai mais de 150 anos,  e que me levou a indagar mais sobre o seu protagonista, o meu veciño o Sr. Manuel de Verea Saco deputado provincial polo distrito de Ordes, e propietario no seu tempo do Pazo de Codeseda na parroquia de Leira en Ordes, a escasos 10 km de distancia de As Salgueiras. Abaixo reproduzo este artigo publicado no ano 1856 na publicación “La Exposición Compostelana” extraído da Hemeroteca Dixital da RAG, así como fotos do citado pazo que hoxe en mans particulares, aínda segue en pe.

Unha primeira lectura do texto, dende o punto de vista socioeconómico, lévanos á conclusión de que por desgraza 156 anos despois de ser publicado o escrito, parece que pouco mudaron as cousas; o asociacionismo e cooperativismo no rural, a pesar de ter avanzado, non son o motor que deberían ser para o pais, e as subvencións e axudas, ou a intervención da administración parecen ser o maná que esperan todos que caia do ceo para mudar esta situación de perpetua crise no rural. Por desgraza parece que non interesa deixar de ser pobres,  para non deixar de recibir as axudas,  e estamos lonxe de alcanzar , tal e como desexaba o Sr. Verea , ós cataláns.

A outra lectura,  que podería suscitar certas criticas hoxe en día,  podería vir polo feito de que o protagonista estea avogando pola introdución de xenética foránea para potenciar as razas autóctonas, algo que hoxe en día sería totalmente censurable. Sen embargo hai que posicionarse naquel ano 1856, onde a necesidade de buscar exemplares de maior rendemento cárnico, máis resistentes para o traballo e ante as enfermidades, fronte os exemplares autóctonos que nada teñen que ver cos que existen hoxe en día e que se describían na época como “una raza degenerada, tísica y enflaquecida” , facía necesario unha mellora da cabana gandeira do pais. Naqueles anos de mediados do século XIX, Galicia, a través de Portugal, era un dos principais abastecedores de carne de Inglaterra, xa que os barcos frigoríficos que a principios do século XX  posibilitarían traer a Europa carne de Arxentina e Australia a menos prezo aínda non existían. Hai que ter ne conta ademais, que estamos nin mais nin menos que 60 anos antes de que Rof Codina publicase a primeira monografía “La raza Bobina Gallega” de 1916, onde se sentaban as bases do que é hoxe en día a Raza Rubia Galega, e moi lonxe tamén dos coñecementos e conciencia que se ten hoxe en día sobre o tema. Iniciativas particulares como a do Sr. Verea, movido mais pola intuición e as ganas de mellorar,  que polo verdadeiro coñecemento científico, en algúns casos foron positivas en  outros desafortunadas, pero o que non se pode obviar e que foron a base do que hoxe en día se ten por ser unha das razas bobinas de mellor calidade do mundo, a Rubia Galega.